Günümüzde iş makinalarının/ekipmanlarının her şantiyede kullanımı artık bir zorunluluk haline gelmiştir. İster şehir içinde yapılan herhangibir kazı, hafriyat, yıkım, peyzaj işi olsun, ister bir yol şantiyesi olsun, ister herhangi bir maden sahası olsun bu makinalardan/ekipmanlardan her tipte, büyüklükte, güçte ve özellikte görmek mümkündür ve kullanılan tüm bu makinalar/ekipmanlar projeler boyunca sabit kalabilir ya da projelerin iş akışına göre değişiklikler gösterebilir. İşimizi ve hayatımızı her anlamda kolaylaştıran bu muazzam makinalar/ekipmanlar doğru kullanılmadıklarında ve şantiyelerde gerekli düzenlemeler yapılmayıp gerekli güvenlik tedbirleri alınmadığında ne yazık ki son derece tehlikeli olabilmektedirler. İş makinalarının/ekipmanlarının hem içinde hem de etrafında güvenli bir şekilde çalışmak proje/şantiye içindeki HERKESİN sorumluluğudur ve hayati önem taşır. Bu bir zorunluluktan öte bir davranış biçimi, bir kültürdür ve dünya üzerindeki önemi son yıllarda en üst seviyeye çıkarılmıştır.
Güvenlik odaklı ülkeler, şirketler, kültürler, yasalar ve düzenlemeler; tüm insanların, güvenliğin önündeki engelleri belirlemeye ve bunları kaldırmak için bir ekip olarak çalışmaya teşvik edilmesine önem verirler. İş sahasındaki yani şantiyedeki tehlikeleri belirlemek, kontrol etmek ve ortadan kaldırmak da bu sistematiğin bir parçasıdır. Herkesin iş günü boyunca güvenliğini sağlamak, hayati tehlike oluşturabilecek yada sakatlanmaya yol açabilecek kazaları önlemeye yardımcı olur. Amerikan Birleşik Devletleri İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresinin yapmış olduğu bir araştırmaya göre ölümlü kazaların büyük bir yüzdesi aşağıdaki 4 ana nedene bağlıdır.
- Herhangibir obje düşmesi
- Herhangibir obje çarpması
- Elektrik
- Obje arasında sıkışma
Yapılan bu araştırmanın sonucuna göre ölüme sebebiyet veren tüm bu faktörler %100 olarak ÖNLENEBİLİR niteliktedir. Pek tabi kurallara uyacak nitelikli iş gücü ve gerekli eğitimin varlığı ile. Tüm dünyada iş sağlığı ve güvenliğinin önemi bu sektörde çalışan/üreten pek çok kurum şirket vb. tarafından kabul edilmiştir. Ülkemiz Türkiye’de de bu sebeple 6331 nolu “İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU” 20 Haziran 2012 de kabul edilmiş ve uygulanmaya başlamıştır.
Unutmayınız ki İŞ GÜVENLİĞİ ancak İNSAN – MAKİNA – SAHA üçgeninde oluşturulacak sağlam bir zincir vasıtası ile sağlanabilir. Bu zincirdeki herhangi bir kopukluk telafisi mümkün olmayan istenmeyen olayların yaşanmasına sebebiyet verebilir. Özellikle makina operatörleri ve bu makinalar çevresinde çalışan herkes için tekrar ediyoruz ; lütfen bu kurallara HER ZAMAN ve HER MEKAN ve HER KOŞULDA uyunuz.
Herhangibir obje düşmesi ve elektrik çarpmaları şantiyelerde/ sahalarda yaralanma yada ölüm nedenlerinin başında gelirken, herhangibir obje çarpması ve makina/ekipman bileşenleri ile malzemelerin arasına sıkışma, genel şantiye/saha koşullarından daha çok iş makinalarının/ekipmanlarının çalıştırılmasıyla ilgilidir. Bu tarz yaralanmaları ya da daha kötü sonuçları önlemenin veya azaltmanın anahtarı, potansiyel olarak tehlikeli koşulları azaltmak ve tüm çalışanları durumlarından haberdar etmektir yani eğitmek. Tüm çalışanların aşağıdaki tehlike kategorilerinin farkında olması kritik derecede önemlidir:
1. Mekanik Tehlikeler
Tüm iş makinaları/ekipmanları hareketli parçalara sahiptir. Çalışırken muazzam bir güce ve ciddi hasar verme kapasitesine sahip oldukları aşikardır. iş makinalarının/ekipmanlarının etrafında çalışırken, insanlara ulaşabilecek hareketli parçalara dikkat edin. Örnek: Bom, arm, kova, ataşmanlar, hidrolik silindirler, dönen parçalar (şaft ve pervane gibi),makinanın zemindeki kendi hareketi vb.
2. Mekanik Olmayan Tehlikeler
İş makinaları/ekipmanları tehlikelerinin tümü hareket halindeki bileşenlerden kaynaklanmaz. Hemen hemen tüm makineler, serbest bırakılmayı bekleyen enerji depolamıştır. Bunlar, basınç altındaki gazlar veya sıvılar, elektrik yükleri ve sıcak yüzeyler olabilir. Mekanik olmayan yollardan kaynaklanan insani tehlikeler, egzoz emisyonları ve kimyasal yan ürünler gibi zararlı maddeleri de içerir. Ayrıca, iş makinalarının / ekipmanlarının çalışmasının oluşturduğu gürültü tehlikesini de göz önünde bulundurun. Yaygın mekanik olmayan tehlikeler şunlardır:
-Toz
-Patlayıcı veya yanıcı ortamlar-maddeler
-Yayılan ve iletilen ısı
-Basınçlı sıvılar (bizim durumumuzda hidrolik yağ, motor yağı, şanzuman yağı, dişli yağı gibi)
-Sıcak sıvılar (motor soğutma suyu gibi)
Vb.
3. Erişim Kaynaklı Tehlikeler.
Yetkili olmayan personelin hiçbir şekilde kendi yetki sahası dışına çıkmasına müsaade edilmemelidir. Şantiye/saha bu yönde dizayn edilmeli ve yerleşim-çalışma planlaması buna göre yapılmalıdır. Erişim kazalarını en aza indirmenin en etkili çözümü, mekanik ve mekanik olmayan İş,inşaat ve maden makinaları/ ekipmanları tehlikeleriyle ilgili tüm bilgileri etkin bir şekilde iletmektir.
Gelin şimdi hep birlikte iş makinalarının/ekipmanlarının çalıştığı bir şantiyede/sahada hem operatörler hem de saha çalışanları için makinaya, uygulamaya bağlı iş güvenliğinin sağlanması açısından gerekli ipuçlarına özet maddeler şeklinde göz atalım.
- Çalışan makinadan ve ekipmandan yetkilisi olmadığınız sürece uzak durunuz. Hani şu meşhur “ makinaya 25 metreden fazla yaklaşma !” mevzusu 😊
- Yer ekibi ile makina/ekipman operatörü arasında sürekli bir “göz teması” olmak zorundadır. Bu sebeple operator hareket etmeden evvel çevresini taramalı ve yer ekibi de mutlaka operatörün görüş açısı içinde bulunmalıdır.
- Yer ekibi ile makina/ekipman operatörü arasında göz teması haricinde mutlaka bir “haberleşme” metodu geliştirilmelidir. Bu genellikle telsizler vasıtası ile sağlanabiliyor, peki telsiz kullanmayan kişiler için nasıl güvenlik sağlanabilir? Cevabı bir sonraki maddede.
- “Spotter” yani gözcü kullamak, aslında her şantiye için zorunludur. Gözcüler hareket eden veya sabit durumda olan makina/ ekipman operatörleri için 3. bir göz niteliği taşırlar ve telsiz yada vb. cihazların herkes için tedarik edilemediği durumlarda “işaret dili” yöntemi ile sahada güvenli bir operasyonu koordine etmiş olurlar.
- Saha içerisindeki tehlikeli bölgeler tespit edilmeli ve işaretlenmelidir. Yetkisiz ve serbest girişler engellenmelidir. Özellikle mobil makinaların çalıştıkları alanların giriş ve çıkışları işaretlenmelidir.
- Tüm çalışma vardiyası boyunca sadece işe odaklanılmalıdır. Hem saha yer ekibi hem de operatörler için bu en öncelikli uyulması gereken konudur.
- Makina operatörlerinin makina veya ekipmana giriş-çıkış yapması durumunda mutlaka “ üç noktadan temas” kuralını uygulaması gerekir.
- Ekipmanların günlük, haftalık, aylık ve yıllık kontrolleri MUTLAKA yapılmalı ya da yaptırılmalıdır. Bakımları tam zamanında yapılmalıdır.
- Tüm saha personeli için hem genel saha hem de sorumlu oldukları işler için özel eğitimler verilmeli ve belirli periyotlarda tekrarlanmalıdır.
- Emniyet kemerleri kullanılmalı ve kullanılmaya teşvik edilmelidir.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre yapılan iş ile ilgili olarak tüm koruyucu ekipman kullanılmalıdır. ( İş Ayakkabısı, gözlük, baret, yelek, fener vb )
- Yakıt ya da addblue doldururken dikkatli olunmalı ve uygun prosedürler uygulanmalıdır.
Bu maddelere ekleyebileceğimiz diğer maddeler elbette de mevcut. Amacımız İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda bir nebze de olsa farkındalık yaratmak.
Yazımı bir mermer ocağında gördüğüm ve işin özeti niteliğindeki şu cümle ile tamamlıyorum.
“EVDE SİZİ BEKLEYEN BİR AİLENİZ OLDUĞUNU UNUTMAYIN, İŞ ve SAHA GÜVENLİĞİ KURALLARINA UYUN!”
